Cukrzyca jest coraz częściej określana mianem epidemii XXI wieku i nazywana jednym z największych zagrożeń dla zdrowia publicznego. Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), w 1985 roku na cukrzycę chorowało 30 mln osób, w 1998 roku liczba ta wzrosła do 140 mln. Z kolei w Polsce diabetyków jest już ponad 3.1 mln. Co więcej, tylko przez ostatnią dekadę liczba osób z rozpoznaną cukrzycą wzrosła dwukrotnie.
Według kryteriów przyjętych przez Światową Organizację Zdrowia Diabetes mellitus to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się podwyższonym poziomem glukozy we krwi, który wynika z zaburzeń wydzielania lub działania insuliny, czyli hormonu wytwarzanego przez trzustkę, który jest odpowiedzialny za prawidłowy poziom cukru we krwi. Przewlekła hiperglikemia (podwyższony poziom glukozy we krwi) powoduje niewydolność oraz zaburzenia w funkcjonowaniu wielu narządów.
Typy cukrzycy
Powszechnie znany jest podział na cukrzycę typu 1 i 2, wyróżnia się jednak jeszcze kilka podtypów. Są to: cukrzyca typu LADA (Latent Autoimmune Diabetes in Adults), monogenowa, wtórna i ciążowa. Ich cechą wspólną jest zaburzenie gospodarki cukrowej.
Cukrzyca typu 1.
Ten typ cukrzycy ma charakter autoimmunologiczny. W praktyce oznacza to, że układ odpornościowy atakuje wytwarzającą insulinę trzustkę — układ immunologiczny produkuje przeciwciała przeciwko komórkom beta trzustki, które ulegają zniszczeniu. W efekcie trzustka wytwarza coraz mniej insuliny. Jedynym sposobem leczenia jest podawanie insuliny, właściwa dieta i aktywny tryb życia.
Cukrzyca typu 2.
Jest to również cukrzyca insulinozależna. Jednak przyczyną wysokiego stężenia glukozy we krwi nie jest brak insuliny, ale jej nieprawidłowe działanie. Pierwszym etapem leczenia są dieta i wysiłek fizyczny. Następnie wprowadzane są doustne leki przeciwcukrzycowe. Kolejnym etapem są zastrzyki z insuliny.
Cukrzyca typu LADA i cukrzyca monogenowa
Te dwa typy cukrzycy występują znacznie rzadziej niż cukrzyca typu 1. i 2. W przypadku LADA to od 5 do 10% osób z cukrzycą rozpoznaną po 35. roku życia jako cukrzyca typu 2. Z kolei na cukrzycę monogenową cierpi 1-2% ogółu chorych na cukrzycę.
Typ LADA to szczególny typ cukrzycy typu 1. Ma charakter autoimmunologiczny. Występuje u osób dorosłych, powyżej 35. roku życia.
Z kolei cukrzyca monogenowa powstaje w efekcie mutacji pojedynczego genu. Chorują na nią zazwyczaj osoby młode — między 10. a 30. rokiem życia, które nie mają problemów z otyłością i nadciśnieniem tętniczym.
Cukrzyca wtórna i ciążowa
Cechą charakterystyczną dla cukrzycy wtórnej jest współistnienie innych chorób lub zaburzeń funkcjonowania organizmu. Najczęstszymi przyczynami występowania cukrzycy są m.in. leki, genetycznie uwarunkowane choroby przemiany materii czy choroby trzustki.
Natomiast cukrzyca ciążowa występuje u 2-4% ciężarnych, które wcześniej miały prawidłowy poziom glukozy we krwi. Rozwija się przeważnie w drugim trymestrze ciąży, ale objawy najczęściej ustępują po porodzie.
Życie z cukrzycą
Niezależnie od typu cukrzycy, diabetycy muszą przestrzegać określonych zasad. We wszystkich przypadkach konieczne jest stosowanie odpowiedniej diety i dbanie o aktywność ruchową. Jednak największej samokontroli wymagają insulinozależne typy cukrzycy, czyli cukrzyca typu 1. i 2.
Samokontrola glikemii i prawidłowa interpretacja wyników są podstawą leczenia cukrzycy. Dlatego też warto zadbać o odpowiednia akcesoria służące do pomiaru poziomu cukru we krwi i podawania insuliny.
Akcesoria dla diabetyków
Podstawowym akcesorium dla diabetyka jest glukometr, który służy do wykonania glikemii. Oprócz glukometru przydatny jest również nakłuwacz. Jest on używany do pobrania próbki krwi z palca, która jest przenoszona na pasek testowy. Następnie pasek z próbką wprowadza się do urządzenia.
W zależności od wyniku może być konieczne podanie insuliny. Do iniekcji stosowane są strzykawki insulinowe, nazywane również penami. Na rynku są obecnie dostępne zarówno strzykawki insulinowe jednorazowe, jak i wielorazowego użytku, a także elektroniczne i z różną dokładnością dawkowania. W przypadku penów wielokrotnego użytku i elektronicznych stosowane są wkłady insulinowe zawierające 300 IU. Wkład wymienia się w zależności od dawki przyjmowanej leku – raz na kilka lub kilkanaście dni. Co istotne, insulina po 30 dniach przechowywania w temperaturze pokojowej traci aktywność biologiczną, dlatego też należy wymienić wkład na nowy.