Stosuje się je między innymi w przypadku wystąpienia ran, oparzeń, odleżyn, skaleczeń, stłuczeń. Opatrunki i kompresy wykonane są z różnych materiałów, każdy też dobierany jest ze względu na rodzaj rany, jej głębokość, rozmiar i umiejscowienie. Choć mają różne właściwości, wszystkie nie dopuszczają do dalszego zakażenia.
Zadania i podziały opatrunków
Opatrunki i kompresy mają przede wszystkim spełniać jedno główne zadanie – ochraniać powstałą ranę przed czynnikami zewnętrznymi. Jednak to nie wszystko – na rynku można też dostać opatrunki, których zadaniem będzie wspomaganie gojenia się np. skaleczenia. Takie opatrunki zawierają substancje o właściwościach przeciwbakteryjnych, dzięki czemu uszkodzona tkanka ma zapewnione prawidłowe środowisko do regeneracji.
Opatrunki można podzielić ze względu na funkcje (osłaniające, obłożeniowe, uciskowe, procowe), materiał, z którego je wykonano (bawełniane, poliamidowe, celulozowe). Można też zastosować podział, biorąc pod uwagę dwa powyższe, a także rodzaj rany, do ochrony której ma służyć. Najbardziej znanymi rodzajami opatrunków są:
- plastry na rany,
- kompresy jałowe,
- opatrunki specjalistyczne, m.in. na odleżyny, oparzenia, owrzodzenia,
- opatrunki na rany pooperacyjne.
Znane i tradycyjne – plastry i siatki opatrunkowe
Stosujemy je zazwyczaj w przypadku niewielkich ran, skaleczeń, zadrapań. Rolą tradycyjnych plastrów jest zabezpieczenie miejsca z urazem przed zakażeniami, zabrudzeniami i różnego rodzaju czynnikami zewnętrznymi. Na poważniejsze rany stosowane są tak zwane plastry aktywne, nowej generacji. Wyróżnia się tu m.in. plastry z jonami srebra, hydrokoloidowe czy plastry hydrożelowe. Tego typu opatrunki stosuje się zazwyczaj na rany silnie sączące się i zakażone. Wśród takich tradycyjnych przylepców wymienia się m.in. Dermafoil. Jest on przezroczysty, jałowy, pozwala na obserwację rany bez konieczności jego zdejmowania.
Warto wspomnieć też o siatkach przeznaczonych do mocowania opatrunków np. na kolanie, głowie, przedramieniu, stopie. Są one elastyczne, dopasowują się do kształtu ciała, oddychające, miękkie.
Kompresy – niezbędnik w apteczce
W każdej apteczce powinien znaleźć się opatrunek, jakim jest kompres gazowy. Wykorzystuje się go do opatrywania wszelkich skaleczeń, otarć, ran. Jego zastosowanie na tym się nie kończy. Może też służyć do tamowania krwawienia, gdyż bardzo dobrze pochłania wydzielinę. Dzięki użyciu tego typu opatrunku rana będzie też skutecznie zabezpieczona przed różnymi drobnoustrojami. Kompresy gazowe są też jednocześnie jałowe, czyli przeszły specjalny proces sterylizacji. Dzięki temu nie występują na nich żadne mikroorganizmy.
Opatrunki specjalistyczne – na odleżyny, po operacjach, do zabiegów
Kolejną grupą opatrunków są te specjalistyczne. Jednym z przypadków, kiedy potrzebne jest ich użycie, jest wystąpienie odleżyn. Stosuje się wtedy opatrunki poliuretanowe lub hydrokoloidowe. Pochłaniają one sączącą się wydzielinę i zapewniają wilgotne środowisko.
Użycia specjalistycznych opatrunków wymagają też rany pooperacyjne. Mają one nie tylko zabezpieczać ranę, ale też zapewnić suche środowisko poprzez likwidację wilgoci, a dzięki temu wpływać na prawidłowe gojenie. Opatrunki te są tak zbudowane, by nie przywierać do osłanianego miejsca.
Do zabiegów takich jak wkłucie pompy insulinowej wykorzystuje się natomiast specjalne opatrunki z wycięciem. Jednym z nich jest np. przylepiec z wycięciem Dermafoil. Dzięki jego użyciu igła nie wysunie się. Zabezpiecza on wkłute miejsce nawet podczas kąpieli czy podczas aktywności fizycznej.